Aanaarjäävri pirrâs láá jo tovláá rääjist asâttâm anarâšah. Anarâšâi tehálumoseh iäláttâsah lijjii kyelipivdo já meccipivdo. Puásuituálu lâi uceslágán, já poccuuh kiävttojii iänááš kädisergin já fiävrun.
Anarâšâi eellimvuáhán kuulâi jyehi-iválâš varriistâllâm. Kiiđâst čoohčân perruuh varriistellii aassâmsaajeest nuubán meccipivdo já kyelipivdo čuosâttuvâi mield. Tälviv perruuh já suuvah kuittâg čokkânii siämmáá aassâmsajan ađai tälvisiijdân. Tälvisijdâ lâi sosiaallâš eellim kuávdáš, kuus meiddei kävppijâsah, paapah já viärutteijeeh pottii iäránuššâđ. Aanaar tälvisijdâ sirdui 1600-lovo aalgâ keččin Piälppáájáávrán, mast šoodâi Aanaar kuávdáš kuhes ááigán.
Piälppáájävri vuosmuš kirkko
Nuuvtpa lâi-uv luándulâš, et Aanaar vuosmuš kirkko huksejui eidu Piälppáájáávrán. Sundee finnij ive 1642 meriruuđâ já rijjâ vuoigâdvuođâ huksiđ mučis muorâkirho. Kirho muččâdvuođâst iä lah siäilum tiäđuh ige tot lamaš stuáruduvâs peeleest (6,9 x 5,5 meetter) kappelist stuárráb. Jo tállán valmâštuumees maŋa tot lâi liijkás ucce anarâšâi tárboid. Meid paapâ uážudem päikkikoodán lâi vaigâd, ko sunjin ij lamaš fáállun olmâ aassâmsaje. Pappâ kolliistâlâi-uv Anarist tuše ohtii tâi moddii ivveest.
Kirhomiänuh lijjii tallaa ääigist merhâšittee tábáhtus. Toh pištii tälviv ohhoost pelnub ookon já keessiv kyevtist kuulmâ piäiván. Ton ääigi ulmuuh assii kirkkotuuvijn, moh lijjii huksejum kirkkokiädán. Kirhomiänui ohtâvuođâst hoittájuvvojii vuoiŋâlâš aašij lasseen meiddei eennâmliih ääših: pappâ já lukkár čuovviittii aalmug já máttááttii párnáid, uárnejuvvojii markkâneh, nurrui viäru já távjá meiddei kerivuššii.
Uđđâ kirkko
Uđđâ kirho huksim šoodâi äigikyevdilin 1700-lovo pelimuddoost, ko puáris kirkko lâi peessâm liäggásiđ masa viirrâmtilán. Piälppáájäävri tááláá kirho huksimpargoh algâttuvvojii ive 1752, já tot valmâštui ive 1760. Uđđâ kirkko huksejui vissâ-uv puáris kirho oolâ, nuuvtko tallaa ääigist lâi vyehhin.
Kirkko lii häämis peeleest masa täsiviärdásâš ristâkirkko. Stuáruduvâs peeleest tot lii tave-mäddisundeest 14 meetterid já nuorttâ- viestârsundeest 13,6 meetterid. Viestârriistâ jotkân huksejui 1760 - 1766 kiällustaappâl, mon vyeliuási tuáimá kirho viäskárin. Luuptah láá tave- já viestârriistâin. Juovviis kirkkoeennâm pirâstit čeeppiht rahtum sibžesäiđi. Kirho aldasijn ij lah hävdieennâm, ko jaamišeh hävdiduvvojii piäđui keežild Äijihjoorŋâ Hävdieennâmsuolluid.
Kirkko aitârdui kuhháá merikooskâi, mut 1800-lovo pelimudo maŋa ton aitârdem kiäppánij. Kirkko peesâi-uv liäggásiđ nuuvt čuuvtij, et tivodem ij innig lamaš jiärmálâš. Uđđâ kirho meridii huksiđ pyerebij jotteemohtâvuođâi piällás Juvduu njáálmán, kuus tááláš Aanaar markkân lâi šodâškuáttám. Ko uđđâ kirkko valmâštui ive 1888, te Piälppáájävri kirkko paasij meddâl kiävtust.
Uđđâ pajanem
Piälppáájävri kirkko valdui uđđâsist kiävtun ive 1940. Aanaar markkân kirkko lâi tuššâm ovdláhháá siämmáá ive tälvisuáđi pommittâsâin, já Avveel rukkoosvisteest lâi rahtum koskâpuddâsâš kirkko. Aanaarliih kuittâg meridii toollâđ jonsahpeeivi immeelpalvâlus Piälppáájäävrist. Tast šoodâi ärbivyehi, mii juátkoo ain-uv. Tááláá ääigist kirhoost uárnejuvvoo immeelpalvâlus meid pessijái ääigi. Vihkâmkirkkon-uv tot lii viehâ piivnoh.
Kirkko lii lavváin rávhudittum toovlášpasâttâs. 30 - 40 kirkkotuppeed já pappâl, moh láá lamaš kirkkokiedist láá lappum masa ollásávt. Museovirgádâh tivodij kirho ärbivuáválâš pargovuovijguin 1975 - 1976. Tast maŋa kirkko lii tivodum já pyeredum merikooskâi.
Kirkkokiedist láá valjaht šaddošlaajah, já Meccihaldâttâs lii ráhtám toos tipšomvuávám. Kirkkokieddi lii nijttum ain loppâkeesist pälhittes pargovuomijguin ive 2000 rääjist.