Lemmest jotemân, ijjâdmân já tulâstâlmân kyeskih jieškote-uv njuolgâdusah meeci jieškote-uv stielâsijn: kulttuur-, virkosmittem-, tuárispele já raijiittâsstielâsijn. Stielâseh kávnojeh Lemmee oornignjuolgâdusâst (lahtoskárttá 1, sijđo 10, pdf, julkaisut.metsa.fi, suomâkielân).
Jotteem lii räijejum Rovâdâskorže raijiittâsstielâsist, mon siste ij uážu spiehâstiđ merkkejum kiäinuin. Uápásmuu meeci raijiittâsvijđoduvváid Káártáh-siijđost já Retkikartta.fist (suomâkielân).
Kunnijât luándu
Jotteem
Leirâdâttâm
Tulâstâllâm
Lyenettes vandârdem
Kuálástem
Muorjim já kuobârdem
Pyeráin vyeijim já raccastem
Eres njuolgâdusah
Kolletoidem
Kirdem
Kieldum tooimah
Seesooŋkääigih
Torvolâšvuotâ
Kunnijât luándu
Lemmee aalmuglâšmeecist vandârdem stivrejuvvoo oornignjuolgâdussáin. Páihálijd já aldasiijdâi ässeid kyeskih jieijâs eromâšnjuolgâdusah, moh láá váhá vijđásuboh.
Ele jyevi neetist siskáldâs, mast ulmuuh rikkoh aalmuglâšmeeci njuolgâdusâid. Uápásmuu meid Vandârdemetiketân (Retkietiketti).
Jiellâhellei luovâsin toollâm lii kieldum. Miäccástmist já puásuipargoin kevttum pennuuh pyehtih leđe luovâs ton tooimâ ohtâvuođâst.
Jotteem
Aalmuglâšmeecist uážžu jotteeđ rijjâ vääzin, muotâkammuiguin, čuoigân, suuvân já miälun eereeb Rovâdâskorže raijiittâsstiellâs.
Leirâdâttâm
Uánihisáigásâš leirâdâttâm lii loválâš pirrâ aalmuglâšmeeci, eereeb:
- Rovâdâskorže raijiittâsstiellâs, kost leirâdâttâm lii kieldum.
- Lemmeevyemeest Njurgoiluohtâ-Kollehaammân kooskâst leirâdâttâm lii loválâš tuše enâdâhân merkkejum puddâ- já tulâstâllâmsoojij já tuuvij kulen sehe enâdâhân merkkejum leirâdâttâmsoojijn.
Ävđintuveh láá luvâttâllum Palvâlusah -siijđost. Puoh Lemmee tuveh, láávuh já tulâstâllâmsajeh kávnojeh Retkikartta.fist (suomâkielân).
Tulâstâllâm
Ávustuulâ cokkiittem lii aalmuglâšmeecist loválâš tuše aitârdum tulâstâllâmsoojijn, moh láá merkkejum káártán já enâdâhân, já kevttimáin tuše toos uáivildum muorâid, moh láá ton sajan puohtum. Ovdâsvástádâs lii ain tuulâ cokkiitteijest. Mätkivuoššâm kevttim lii loválâš tobbeen kost jotteem-uv lii loválâš.
Meeci tuárispele stielâsist tulâstâllâm lii loválâš meid eres saajeest ko aitârdum tulâstâllâmsoojijn, ij kuittâg vuálá kilomeetterpele keččin huksejum tulâstâllâmsaajeest. Tuulâ cokkitmân puáhtá kevttiđ tuše enâmân koččâm koške oovsijd, riisijd já eres ucceebárvusijd eennâmmuorâid. Meccipuáluváruttâs ääigi:
Lyenettes vandârdem
Lemmee aalmuglâšmeecist já Kollekiäinust iä lah lyeniliteh siähálâspasâttâs várás. Tuálvu fárustâd tom, maid puohtih.
- Njurgoiluovtâ parkkisaajeest láá liteh siähálâspasâttâs várás. Siähálâspasâttâsliteh láá meid jyehi tuve ohtâvuođâst. Mij tuáivup kuittâg, ete tun tuálvuh jieš luonijdâd meddâl meecist, tondiet ko pasâttâsâi maašinlâš fievridem kuáđá enâdâhân luodâid já toovât ruojâ.
- Tuše purrâmâšpasâttâsâid já eres biopasâttâsâid tun uážuh kyeđđiđ vuoiŋâstemsaje koškehiivsigân tâi kompostorân.
Puávtáh kevttiđ uccâ meerijd putes pááppár teikkâ kartoŋk tuulâ cokkitmân olgotulâstâllâmsoojijn tâi ävđintuve teikkâ kuáđi tullâsaajeest. Eres pasâttâsâid – nuuvtko aluminfolio siskeldeijee paakâid tâi lastikijd – ij uážu puáldiđ tuulâst, tondiet ko tain sättih šoddâđ mieskâhánnáá pasâttâsah já mirhâliih kaasuh.
Kuálástem
Runneuággum já uággum lii loválâš aalmuglâšmeeci jaavrijn já lááduin. Virdečaasijn Lemmest kuálástem várás váttoo kyelivaljetipšommáávsu (eräluvat.fi, suomâkielân) lasseen sierânâs kuálástemlope Lemmenjoki (Lemmee) (eräluvat.fi, suomâkielân) já meeci stuárráb juhâčassijd lope Juutuanjoki (Juvduu) (eräluvat.fi, suomâkielân). Koijâd lase stágguluuvijn Paje-Laapi luándukuávdáá äššigâspalvâlemsaajeest.
Kuálásteijee kalga tärhistiđ kuálástemraijiittâsâid čujottâsâst kalastusrajoitus.fi (suomâkielân).
Muorjim já kuobârdem
Muorjij já eres kuobbârij ko muorâst šaddee kuobbârij čuággim lii loválâš, peic jis jotteemraijiittâsah estih tom.
Pyeráin vyeijim já raccastem
Pyeráin vyeijim já raccastem lii loválâš tuše merkkejum kesivandârdemkiäinuin.
Kirdem
Áimuskiijpâiguin puáhtá siäivuđ áimujotolâhlájádâs ovddijd Jäkäläpää já Martiniiskopalo kirdemsoojijd jieijâs vastuin. Mudoi áimuskiijpáin siäivumân taarbâš love.
Kolletoidem
Kolletoidem aalmuglâšmeecist lii loválâš tuše kuáivuttâhlaavâ miäldásijn kolletoidemkuávluin. Kolletoidemtooimân taarbâš love (suomi.fi, suomâkielân).
Eres njuolgâdusah
- Aanaar kieldâ pele vijđodâh meecist kulá sämmilij päikkikuávlun. Sämmilijn algâaalmugin lii vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kulttuur já ärbivuáválijd iäláttâsâid, meid puásuituálu iävtuh torvejuvvojeh.
- Lemmee aalmuglâšmiäcán iä vuobduu miäcástemloveh, mut páihálijn ässein lii vuoigâdvuotâ miäcástiđ aalmuglâšmeecist.
- Tutkâmtoimâ, tábáhtumij ornim já ovdâmerkkân elleekuuvij tâi máinusij kuvvim enâduvâst váátá ain love Meccihaldâttâsâst. Lasetiäđuh tárbulijn luuvijn: tutkâm- já jotteemloveh (metsa.fi, suomâkielân) já tábáhtusâi loveh já almottâsah (metsa.fi).
- Lemmee aalmuglâšmeeci kiäinui já ráhtusij kevttim irâttâstooimâst váátá ain máávsu já kiärdášuvvee irâttâskiävtu várás kalga leđe sopâmuš Meccihaldâttâssáin (metsa.fi, suomakielân). Peivikuáhtásiih kevttimmáávsuid puáhtá mäksiđ Eräluvat-viermikäävpist (eraluvat.fi, suomâkielân).
- Jotemân, moottorjotteemriäidui já áimuskiijpâi kevttimân sehe leirâdâtmân já tulâstâlmân kyeskee raijiittâsah iä kuoskâ virgeomâhâštoimáid, moi várás lii lope suojâlemnjuolgâdusâi miäldásávt.
- Poccui kuáđuttem já toos lohtâseijee puásuipargoh láá aalmuglâšmeecist lováliih puásuituálulaavâ miäldásávt.
Kieldum tooimah Lemmee aalmuglâšmeecist
Aalmuglâšmeecist láá kieldum čuávuvááh luándu nubástuttee tooimah, eereeb spiehâstuvah, moh láá mainâšum oornignjuolgâdusâst:
- Penuvráiđoin vyeijim.
- Moottoráin tuáimee jotteemriäidui (meid moottorkárbá já čäcijeti) kevttim.
- Aijui rähtim já eennâmamnâs väldim.
- Rakânâsâi, maađijij já ruustigij rähtim.
- Ellei pivdem, koddem tâi atâštem sehe toi peesij väldim já vahâgittem.
- Pennui toollâm luovâsin.
- Luonnim.
- Eres tooimah, moh sättih nubástuttiđ kuávlu luándutile tâi vaiguttiđ epihiäđulávt ton šadoi tâi ellei siäilumân.
Lemmee oornignjuolgâdus
Seesooŋkääigih
Váldu-uási Lemmee aalmuglâšmeeci suullân 30 000 kuásástellest iälá meecist kesiääigi. Alemus seesooŋk pištá kesimáánu loopâst čohčâmáánu loopân. Enâmustáá jotteeh láá Rovâdâskoržeest já Kollekiäinust.
Torvolâšvuotâ
Uápásmuu vandârdemčuosâttâhân muuneeld. Määđhi várás kannat skappuđ Lemmee olgonlihâdemkáártá. Kiäinu alne pisottâllâm já šoŋŋâennustâsâi čuávvum iššeed määđhi luhostuumist. Kannat väldiđ čielgâs meiddei meccipuáluváruttâstiileest.
Keejâ meiddei vandârdemčuosâttuvvâd äigikyevdil-sijđo.
