Sämmiláid já sii ärbivuáválij iäláttâsâi háárjutmân eellimiähtu lii lamaš ain luándu kilelis kevttim. Luándu já eennâm láá lamaš sämmilij eletteijeeh. Kuálásteijeeh já miäcásteijeeh iä ärbivuáválávt lah kiävttám tagarijd vuovijd já pivdoaaigijd, moh tovâtteh stuorrâ nubástusâid kyeli- teikkâ pivdoelleenäälist. Eennâmkevttimân lohtâseijee iäláttâsah hämmejeh materiaallii vuáđu sämmilij kulttuurân já identiteetân já paijeentuálih sämmilij päikkikuávlu eellimvuáimálâšvuođâ, sämikielâid, ärbivuáválâš tiäđu já luándukoskâvuođâ, sämikulttuur siärvuslâšvuođâ já sämityeje.
Sämmiliih láá Euroop Union kuávlu áinoo algâaalmug. Sämmilij algâaalmug-sajattâh lii nanodum Suomâ vuáđulaavâst. Sämmilii ibárdâsâst iä iärut ulmuu, luándu já kielâ nubbe nubbeest. Sämmilij ärbivuáválâš aassâmkuávlu Suomâst, Taažâst, Ruotâst já Ruošâst kočoduvvoo Säämmin.
Sämikielah láá ohtsis love, main oovce sárnuh ain-uv Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ kuávluin. Suomâst tain sárnojeh kulmâ: aanaarsämikielâ, nuorttâsämikielâ já tavesämikielâ.
Sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah láá puásuituálu, kyelipivdo, miäcástem, luándust finnimnáál amnâsij nuurrâm, sämityeji já uceslágán eennâmtuálu sehe tai tááláá áigásii hárjuttem häämih. Ärbivuáváliih iäláttâsah láá sämikulttuur vuáđu.
Suomâst lii laavâst miäruštâllum sämmilij päikkikuávlu, moos kuleh Iänuduv, Aanaar já Ucjuuvâ kieldah sehe Suáđigil kieldâst Laapi palgâs kuávlu. Meccihaldâttâs haaldâšmist leijee luánduriggoduvâi tipšom, kevttim já suojâlem sovâttuvvojeh oohtân sämmilij päikkikuávlust nuuvt, ete sämmilij kulttuur hárjuttem máhđulâšvuođah torvejuvvojeh.
Tun lah lieggâsávt pyereest puáttám sämmilij päikkikuávlun. Mij halijdep muštâliđ tunjin, maht tun puávtáh luándust jođedijn väldiđ huámášumán sämmiláid tehálijd.